АВТОР
chingis
ПУБЛИКАЦИИ АВТОРА
12 октября 2021, 22:39
Чингис Гуруев. ДАЙНАЙ ҮХИБҮҮД
Субад эрдэни шэнги сэбэр һанаагаар тэгшэхэн Суг һураһан нүхэдтөө зорюулһан шүлэгни энэ: Эсэгын дайнай һүүлээр хүмүүни заяа түшэжэ, Элдин дэлхэйдэ мүндэлөөлди, бурхан эндэ гэршэ… Эхэ орондоо дурлажа ябаха гэһэн захяатай Эхэ, эсэгымнай һургаал хэзээдэ нангин байгаа. Зүбшэжэ түсэблэхэ ажалаар аюулгүй байдал дэлгэһэн Зүблэлтэ гүрэн нарандал туяараад һайхан бэлэй. Үльгэр, онтохо шагнажа, бага наһамнай […]
Автор: chingis
21 апреля 2021, 02:58
Чингис Гуруев. ЭХЫН ЗАХЯА
Эжы, эжымни — мүнхэ нарамни, Энхэ заяатай даруухан жаргални, — Халуун зүрхэнэй энхэрэл татажа, Харгы залажа, үреэл табихадаа: — Эрдэм үзэхөө холы зорижо, Эрхим хүн болоорой, үримни, — гээд, Аласай замда намайгаа үдэшөөлтэ, — Аялга дуундал һанагдаа бэлэйл. Эжы, эжымни — бата найдални, Энэ наһанайм дүмүүхэн түшэгни, — Сэлмэг арюухан һэшхэл боложо, Сэсэн үгөөрөө һургаал […]
Автор: chingis
03 апреля 2021, 03:02
Чингис Гуруев. Жэнхэни түүхэ домог
1 Отог буусадаа засагтай Олон эсэгэ обогтон Хуушан монгол бэшэгтэй Хуули дансаар баялиг; Ноёд, түшэмэдэй үргэмжэтэй Нүүдэл журамынь гайхамшаг. *** Агта моридой хурдаар Алас холые зорёо гээ: Зам харгынь — нэгэндээ, — Зол жаргал дэлгээ; Золгоһон нүхэдынь — хоёртоо, — Зоболон хүргэн угтаа. *** Һүүдэр мэтэ сэбдэгтэй Һүйд, тодхор саража, Шуурган мэтэ аюултай Шуһата хёмороо […]
Автор: chingis
17 марта 2021, 21:44
Чингис Гуруев. Буряад хэлэмни
Бүмбэрсэг түбидэ Буряад хэлэмни Үндэһөөрөө хатан, Үгы боложо, Үрхирхэгүйл хэзээш; Зориг һүлдэтэй Залуу үетэнэй Зам харгыда Заяа үйлэнь Залирхагүйл сохом; Ажал хэрэгээ Арьбан болгожо Амидарал тэдхэдэг Арад түмэнэй Алтан харилсаан; Үльгэр домогой, Үндэр соёлой, Эрдэм ухаанай Үйлэ табисууртай Үлзы хэшэг лэ! Магтаалда хүртэдэг Мархаанзай дооромбын «Бэлигэй толидол» Мандажа һалбархал, — Бата […]
Автор: chingis
12 марта 2021, 01:55
Чингис Гуруев. Баглаа сэсэг
Хонгор хабарай һайндэр мүндэлжэ, Холшор зулгы илдам шамхандаа Буян хэшэгтэл бэлэг болгожо, Баглаа сэсэг гарташ барюулнаб. Эрхим һайниие үршөөн зүгнэжэ, Энхэ сарюун баглаа сэсэгни Эртын нарандал туяа татажа, Эльгэ нимгэн зугаа дэбжүүлнэ. Ая хүгжэмэй булаг дэлбэржэ, Абтай, золтой дура сэдьхэлнай Баглаа сэсэгтэл гоёор задаржа, Баяр дээрэ жаргал нэмээнэ. … Адиста хүжөөр анхилһан […]
Автор: chingis
02 марта 2021, 16:59
Чингис Гуруев. Тоонто нютаг Хөөрхэмни
Арюун һайхан диваажан шэнги Аглаг сэлгеэн тоонто нютагни Ами наһан, үйлэ хубида Амар тайбан түшэг тулгуури. Далай ехэ бисалгал шэнги Дара-Эхын дуган бүтэжэ, «Алтан гэрэл» хаанай уншалга — Абьяас бэлиг, шүтээн зальбарал. Хүхэ сэнхир огторгой шэнги Хүжэ номин хүбшэ таладаа Адуу малаа үдхэн жаргахын Ажал гээшэ баян хэшэгтэй. …Тоонто нютаг, Тоонто нютаг […]
Автор: chingis
22 февраля 2021, 00:28
Чингис Гуруев. Нютагай шарай арюухан
Нютагай шарай арюухан Домогто үни холын дурасхал боложо мүнхэрһэн Дорготын үлэдэ халта тогтожо, сэржэмээ үргөөд лэ, Хэдынэйшье үе сагта хүлеэн һуудаг эжыхэн шэнги Хэжэнгэ нютагайм юртэмсэ сэнхирлэнхэн үзэгдэбэ. Һэргэг мэргэн үльгэршэ үбгэнэй дүрсэ һануулан, Һэбхеэн ууламни мэндэеэ хүргэһэн шэнги һэбшээлнэ. Һарьдаг мэтэ үндэрөөр сэгнэгдэһэн «Сэрэмпэл» туужа соохи Һалбайн сагаан нуур […]
Автор: chingis
12 февраля 2021, 09:59
САГААН ҺАРЫН АМАРШАЛГА (Аша, зээнэрэй дуун)
Алтан дэлхэйнгээ үнгэ шарай харуулһан, Аман зохёолой үльгэр, онтохо түхээһэн, Удам изагуурай угай бэшэг мэдүүлһэн Ухаан түгэлдэр аба, эжымнай, амар мэндээ! Эдир залууһаа ажалай амта танюулһан, Эрдэм бэлигэй талаан хуби хүртөөһэн, Үлзы буянай оюун сэдьхэл түрүүлһэн Үндэр наһатай аба, эжымнай — түшэг найдалнай! Ажа байдалай хүндэ хүшэрые дабуулһан, Ажал хэрэгээ хэзээдэ түгэс дэбжүүлһэн, […]
Автор: chingis
06 февраля 2021, 03:56
Чингис Гуруев. Ой модон
1. Ой модон — хэшэг, Амидаралай түшэг, Ой модон — баян, Агуу барилгын эхин, Ой модон — заяа, Арюун сэбэр агаар. 2. …Эльгэн сагаан хуһанууд Энхэ сагай шэнжэтэй, — Наруули газарай сэнгэлигтэ Набша намаагаа дэлгэжэ, Дүхэриглэн ёохорлоһон хүүхэдтэл Дура сэдьхэл буляана. 3. Наһандаа хүхэрэн ургана Нарһад — сарюун молонууд! — Гандашагүй хүдэр үндэһэеэ Газарай гүн […]
Автор: chingis
22 января 2021, 01:06
На. Сэмжэд. Эсэгын гуламтада багтадаггүй үхинэй заяан
Намарай арюун наран бултайнгүй гурба хоноо, Хүйтэн бороо шэдэрэн ороод, газар дайда нороо; Нэбшэгэр хара үүлээр бүрхөөгдэнхэй тэнгэри унажа байһандал ойртоо; Хүршэ һуудаг айлай гэрнүүд бороогой мананда шэнгэн, харагдахаяа болёо. Тэнгэри газар хоёр аргамжаатай моринһоо наашаа ниилэжэ, Дэлхэй даншье һаа уйтан болошоо. Абатамни аяар холо оршоно. Тэрэ зүгтэ — бараан үүлэнүүд… Бороо ороно […]
Автор: chingis
18 января 2021, 22:56
На. Сэмжэд. Бурхан-Халдуунай бүргэд
БУРХАН-ХАЛДУУНАЙ БҮРГЭД Бурхан-Халдуунай бүргэд — Би буряад… Буряад эрын зүрхэн тарниһаа дуһал хүртэжэ, Буряад эхын хэбэл туяатуулан түрэл һэлгэһэн, Буурал Алан-Гуагай гэрэлээр ерэһэн һүнэһэнби. Ботохон-Тарганай эритэ һэлмээр бүжэглэхэ залгагшаньби. Хээрын эршэгэнүүр һалхинда зоригоо задагай табиха, Хэсэһэн бөөн үүлэндэ хараагаа эмирэн сасаха, Хэрэһэн галта сахилгаанай уулзуурта золоор зугаалха, Хэмжээ хугасаагай тэнсүүридэ ёохор татан тоглохо […]
Автор: chingis
14 января 2021, 17:04
Чингис Гуруев. Бахархама жэшээ
Наһанай харгыда, — Нарилан тобшолоо һаа, — Номгон ябажа, Ноён болоод, Амжалта туйлажа, Анхарал татаад, Тулиһан хүнэй: — Туһалыш! — гэхэдэ, Халиргай хүнэй: — Харалсыш! — гэхэдэ, Атагад гэжэ Арсажа байнгүй, Һаатад гэжэ Һаналаа барингүй, Зүгнэл хаба соогоо Зүрюу зангыень Заһажа сэхэлхэ Заяандаа найдажа, Хада шэнгеэр Халхабша болоо һаашни, Тулга мэтээр Туһа хүргөө һаашни, Дүтэ, […]
Автор: chingis
12 января 2021, 13:22
Чингис Гуруев. Зэрэлгээн шэнги
Сэхэ руунь хэлэхэдэ, Сэдьхэлни уйтарна. Юундэ? Нэгэ үйлэ һанаанһаам Нэтэ доби һаланагүй. *** Үбгэ эсэгэнэрэй Үргэл мүргэлтэй, дэмбэрэлтэй Сахюуртын дабаанда, Сагай амгаланиие үреэһэндэл, Одото тэнгэри доро Ойроо хүртөөгүй золтойдоо Шэбээ мэтэ ургадаг Шэлбүүһэтэ ой модон — Хуша, нарһан, шэнэһэн Хуу бии һэн, — Байгаалиин шэмэг мэтэ Бахархал түрүүлэн харагдажа, Хүнхинөөтэ хүгжэм мэтэ Хүүен-хааян байдаг бэлэй. […]
Автор: chingis
06 января 2021, 05:13
Чингис Гуруев. Хэжэнгэ голни (найраглал)
1. Хэжэнгэ — арюухан голни, Хэтэ мүнхын заяамни, Абьяас бэлиг шэнги Амин голни, һудаһамни, — Хүбшэ ойто Мэхээртын жалгаһаа эхиеэ абахадаа, Хүүюур боложо, сэнхирхэн уһаараа һолонго татахадаа, Бугын хурдаар хабсагайн дундуур шурьян урдахадаа, Булаг мэтэ дундаршагүй һабатайл, омогорхомоор юм даа. Гол болоһон сагынь гэхэдэ — газарай бүрилдэл, Зол хубиинь удха гэхэдэ — амидарал, жаргал, […]
Автор: chingis
31 декабря 2020, 01:15
Чингис Гуруев. Алтаргана
Аглаг Буряад-Монголдо Алдар соло түхөөһэн Аса уян эшэтэй Алтаргана хүндэтэй, — Эгсэ үндэр хабсагайн Энгэр талын шэмэгтэл, Үнгэ буляан алтаржа, Үбэл, зунгуй ургана. Арад зоной сэдьхэлдэ Амин һүлдэ заяаһан Ая дуунай шэдитэй Алтаргана магтаалтай- Эльгэ нимгэн, энэрхы, Аба эжы хоёртол, Һайхан зугаа дэлгэжэ, Һанаа зориг дэбжүүлнэ. Абьяас бэлиг, соёлдо Алас харгы […]
Автор: chingis
18 декабря 2020, 21:19
Чингис Гуруев. Үнэн зүрхэнэй хүсэл
Үргэн Буряад оронойм Үри хүүгэд ургажа, Үльгэр, онтохон, шүлэгтэ Үнэн зҮрхэнһөө дурлажа, Аршаан булагай Арюун уҺандал, Арса, хужын Адис хайрадал, Энхэ буряад сэдьхэлтэйхэн Эрхим хүнүүд болоһой даа. Одото хүбүүд, басагаднай Оюун бэлигээ хүгжөөжэ, Ашата аба, эжынэрээ Анхаран хүндэлжэ харилсахадаа, Хүлэг мориной Хүсэ туршаһандал, Бурхан шүтөөнэй Буян дэлгэруулһэндэл, Бусад хэлэнһээ дутуугүйгоор Буряад хэлэеэ шудалһай даа. […]
Автор: chingis
15 декабря 2020, 21:25
Чингис Гуруев. Хуһахан
Нарһан тужын захада Нахилзана хуһахан, — Жэлэй дүрбэн сагта Зүһэ шэгээ хубилгана. Алтан наран соо наадажа, Арюун агаараар амилан, Хурын уһаар ундалжа, Хүхэрэн гоёр ургана. Наартай үндэр хуһахан Наһаараа намтай сасуу юм. Һэбшээ һалхинтай шэбэнэлдэн, Һэршэгэнэн байхань зохид юм. Дуулим үдэшөөр нютагтаа Дуугаа дуулан ябахадаа, Дунхан сагаан хуһаяа Дүүхэй шэнгеэр тэбэригшэб. […]
Автор: chingis