Басаа Валера. Сагаа һарын эхиндэ элдэб ушаралнууд һанагдаадхина.

БАЙГААЛИИН ҺУРГААЛАЙ ХЭШЭЭЛ

Би 2014 оной буянта сагуудай хаһа гэгдэһэнэй нэгэ үедэнь тудалдажа (майн 29-һөө июниин 29 болотор), июнь һарын 7-һоо 10-н хүрэтэр 108 модоной нангин хэмжээтэй зай гэжэ тоологдодог Алханын Ехэ Гороое гурбан хоног, дүрбэн үдэр соо Агын Буряадай тойрогой Могойтын нэгэ гэр бүлэнэртэй хамта ябагаар гороолжо гараһан хүм.

Ябаһан газарнуудаймнай зарим нэрэнүүд иимэ һэн: Үбгэжэн гол, Хандамаа абгайн (Хандамаанарай) хүтэл, Дэбжаа гол, Ара Элеэ, Юһэн гол, Һаалин газар, Бадма Санхава агы нүхэн, Сэхэ-Сэпэл Дондогой бууса, Далай ламын толгой, Намнанай багшын даяанда һууһан гэрхэн гэхэ мэтэ. Заримыень мүнөө мартаһаншье, буруу нэрлэһэншье байжа магадгүйб.

Алханын Ехэ Гороодо гарахынгаа урда тээ минии бүлэ басаган Сэсэгмаагай һанаамжалан дурадхаһаарнь тэндэхи нангин эрдэнитэ газарта хии мори хиидхүүлхые бэлдэжэ, абаад ошооб. Эгээ дүтын хүнүүдэйнгээ нэрэнүүдые өөр өөрынь хии морин бүхэн дээрэ би өөрөө бэшээ һэм. Хандамаанарай хүтэл дээрэ тэдэнээ гаргажа, бултыень хиидхүүлээб.

Зүгөөр, үлгэхынгөө урда тээ хадагуудаа гаргаад хараһамни дүрбэн хии морин дээрэ минии өөрөө бэшэһэн нүгшэһэн хүнүүдэй нэрэнүүд үгы болгогдошоһон байба. Дүрбэн хии моринууд дээрэ бэшэгдэһэн дүрбэн нүгшэһэн хүнүүдэй нэрэнүүд огто үгы! Харин амиды мэндэ ябаһан хүнүүдэй нэрэнүүд бэшэһээрни тэрэл зандаа байна. Гайхахын ехээр гайхаа бэлэйб.

Хожомынь, гэртээ бусаһан хойноо нүгшэһэн хүнэй нэрэ хии морин дээрэ бэшэдэггүй юм гэжэ мэдэхэ хүнүүдэй хөөрэхые дуулааб. Урданһаа тиимэ гурим байһан юм ха, би хаанааһаа мэдэхэ һэнбиб.

Харин маанартай холбоо барисаатай, маанарые харалсажа байдаг хии бодостой байгаали өөрөө, орон дэлхэймнай эзэд өөһэдөө һүзэггүй намда тиимэ хэшээл эли тодоор заажа (ородоор “наглядно” гэдэг) харуулһан юумэл даа.

Магад, нүгшэһэн түрэлтэмни хажуудань байлсаад, толгойгоо һэжэн, хүхюугээр энеэбхилэн намайгаа наадалжа байһан байха гэжэ һүүлдэ намда юундэшьеб һанагдаа бэлэй. Эжымни хэлэгшэ һэн: “Энэ Валера оройдоо һүзэггүй хүн”. Нэгэ талаараа тиимэлби даа, яахабши. Нэгэ талаараа.

Уран хүн.

Басаа Валера.