03 апреля 2021, 03:02
Чингис Гуруев. Жэнхэни түүхэ домог
1
Отог буусадаа засагтай
Олон эсэгэ обогтон
Хуушан монгол бэшэгтэй
Хуули дансаар баялиг;
Ноёд, түшэмэдэй үргэмжэтэй
Нүүдэл журамынь гайхамшаг.
***
Агта моридой хурдаар
Алас холые зорёо гээ:
Зам харгынь — нэгэндээ, —
Зол жаргал дэлгээ;
Золгоһон нүхэдынь — хоёртоо, —
Зоболон хүргэн угтаа.
***
Һүүдэр мэтэ сэбдэгтэй
Һүйд, тодхор саража,
Шуурган мэтэ аюултай
Шуһата хёмороо хорижо,
Оросын Пётр хаан
Омогхон зарлиг мандуулаа.
***
Табан хушуута малаа
Талые дүүрэн харюулһан,
Юртэмсэдэ амидарха хубияа
Юһэн эрдэнеэр баталһан
Буряад-монголшуудай түүхэ
Булад мэтэ шэнжэтэй!
2
Үльгэр домогой хэшэгтэй
Үргэмжын газар барагдашагүй:
Бардам холын, түшэгтэй,
Баруун зүг бадаранги, —
Хубиин һаба дараһантай
Худайн гол зэрэлгээтэнэ.
***
Хүбшэтэ ой тайгаар
Хүнхинээтэ һалхин тэршээхэн;
Хүлөө табишагүй, хүртэшэгүй,
Хойто зүг сэлгеэхэн, —
Витим мүрэниие энхэржэ,
Хаданууд хамбыдал зурына.
***
Зүн бэлигэй талаан
Зүб гэһэн зүйтэйхэн;
Зүүн зүгэй хизаар
Зүүдэндэл һайхан, наратайхан, —
Амар мүрэнһөө наашаа
Агын тала сэнхирлэнэ.
***
Уран һайханиие түхээдэг
Уртын дуунай аялгаар
Үрэ зүрхыем уяруулдаг
Үмэнэ зүг урмашахаар, —
Халуун эльгэн орон —
Халха-Монгол уняартана.
3
Элдин үргэн дайдадаа
Энхэ байдал түхеэржэ,
Үнэншэ буряад-монголшууд
Үри хүүгэдээ үдхэжэ,
Бахархама омог һанаагаар
Байгаалияа энхэрэн магтана.
***
Алхана, Бархан, Саяан —
Агуула үндэр ууланууд
Оршон сагай сарюунда
Обоо тахил бүтээнэ;
Амар амгаланай түлөөдэ
Аша туһаяа харюулна.
***
Арюухан Байгал далай
Арад түмэнэй гайхалда
Торгон хүхэ долгитой
Толи мэтэ зэндэмэни;
Халюун, булган бэлэгтэй
Хангай юртэмсэнь жэнхэни!
***
Эбтэй байдалаа хэзээдэ
Эртын нарандал жэгнэгшэ,
Оюун бэлигээ дэлхэйдэ
Одон болгоһондол дэлгэгшэ
Буряад-монгол арадай
Буян, соёл мүхэшэгүй.
***
Оргойто бөөгэй мүргэлые
Онгон шүтээн гэдэг һэн…
Хутагтын дүрбэн үнэниие
Хүнэй сэдьхэлдэ хүртээһэн
Бурхан багшын һургаал
Булаг шэнгеэр дэлбэрээ.
***
Болбосорол дэлгэхэ үүргэтэй
Боди мүртэ этигэһэн
Ажалша, малша зоной
Абаралта һүзэг заяа —
Арбан сагаан буянай
Арга ухаан энэ хаяа!..
Чингис Гуруев
Уран хүн
Зураг Даши Намдаковай
Поделиться:
Автор: chingis
comments powered by HyperComments